Wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych 15 września 2010 roku w kategorii wyroby piekarnicze i cukiernicze.
Charakterystyka produktu:
Wygląd
Gryska to rodzaj pszennego pieczywa o prostokątnym lub owalnym i wydłużonym kształcie. Na przekroju widoczne pęcherzyki powietrza charakterystyczne dla ciasta drożdżowego.
Kształt
Kształt zewnętrzny podłużny, owalny. Po przekrojeniu kształt podobny do kromki chleba, ale bardziej spłaszczonej, wydłużonej na boki. Przybiera także kształt foremki, użytej do wypieku i wówczas na przekroju przybiera kształt prostokątny lekko wybrzuszony od góry.
Wielkość
Gryska ma zwykle wymiary 20 cm x 10-15 cm i wagę ok. 400 g, Jej wielkość jest także jest uzależniona od pojemności formy użytej do wypieku.
Konsystencja
Skórka wierzchnia miękka, ale wypieczona, miąższ gąbczasty, sprężysty.
Smak i zapach
Smak charakterystyczny dla pieczywa pszennego z lekko słodkawym posmakiem. Zapach podobny do pieczonego chleba.
Barwa
Na zewnątrz skórka jest złocista i rumiana, zaś po przekrojeniu miąższ jest kremowy z odcieniem szaro-beżowym.
Informacje o tradycji , pochodzeniu i historii:
W obrębie gminy Bliżyn ziemie były słabe i uprawa pszenicy niezbyt się tam udawała. Dlatego też, każdą uzyskaną ilość tego ziarna starano się przerabiać na 2 lub 3 rodzaje mąki. Oprócz I i II gatunku mąki uzyskiwano także mąkę gruboziarnistą i ciemniejszą, nazywaną w tych okolicach gryśną, gryską lub grychą. To właśnie z niej już ponad od ponad 100 lat bliżyńskie gospodynie oraz okoliczni piekarze wypiekają tzw. gryskę. To rodzaj pszennego pieczywa o prostokątnym lub owalnym i wydłużonym kształcie. Poza gryśną mąką, do jego przygotowania używa się wody lub mleka, drożdży, odrobiny cukru i soli do smaku.
Z czasem produkt ten rozpowszechnił się nie tylko w okolicznych gminach obecnego powiatu skarżyskiego, ale także w powiecie koneckim i radomskim. Oprócz "gryski" nazywana była m.in. „bułką", "plackiem trzonowym” lub po prostu „swojskim chlebem”. Obecnie, do jej wypieku używa się już najczęściej mąki II gatunku, uzyskiwanej z nowoczesnych młynów, która jest bardziej oczyszczona i miałka od tradycyjnej mąki gryśnej. W 2009 roku gryska z Bliżyna zajęła III miejsce w IX edycji konkursu wojewódzkiego „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów”.
