Zgodnie z Ustawą z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( jednolity tekst ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. 2013 nr 0 poz. 674.) status bezrobotnego posiada osoba, która:

• nie jest zatrudniona, tzn. nie wykonuje pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą.
• nie wykonuje innej pracy zarobkowej, tzn. nie wykonuje pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych (usług rolniczych).
• jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia: w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie albo co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy w przypadku osoby niepełnosprawnej, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia.
• nie uczy się w szkole z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub w szkole wyższej  gdzie studiuje  w formie studiów niestacjonarnych.
• jest pełnoletnia.
• nie osiągnęła wieku emerytalnego.
• nie nabyła prawa do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
• nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego.
• nie pobiera na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych: świadczenia pielęgnacyjnego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek okresu go pobierania.
• nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego, o którym mowa w art. 70 ust. 6 ustawy
• nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy jako domownik lub współmałżonek w takim gospodarstwie.
• nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej chyba, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie.
• nie złożyła wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po złożeniu wniosku o wpis: - zgłosiła do ewidencji działalności gospodarczej wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął, albo nie upłynął jeszcze okres do, określonego we wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, dnia podjęcia działalności gospodarczej.
• nie podlega na postawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z  wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników;
• nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub odbywa karę pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.
• nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia (z innego tytułu niż praca), z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych.
• zarejestrowała się we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) lub pobytu - w miejskim urzędzie pracy.

Rejestracji jako osoba bezrobotna dokonuje się w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania lub przebywania, w dniu przedłożenia kompletu wymaganych dokumentów, wypełnienia karty rejestracyjnej oraz poświadczenia własnym podpisem prawdziwości złożonych oświadczeń w obecności pracownika tej placówki. Do rejestracji wymagane są następujące dokumenty:

• dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
• dyplom, świadectwo ukończenia szkoły lub świadectwo szkolne albo zaświadczenia o ukończeniu kursu lub szkolenia,
• świadectwa pracy oraz inne dokumenty niezbędne do ustalenia jej uprawnień,
• dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania określonych prac.

Osoba niepełnosprawna, oprócz tych dokumentów przedkłada orzeczenie o niepełnosprawności. Urząd pracy może sporządzać odpisy lub kserokopie z przedkładanych dokumentów. Rejestracji nie dokonuje się w przypadku nieprzedłożenia wymaganych dokumentów lub odmowy złożenia podpisu na karcie rejestracyjnej.

 Mianem osoby poszukującej pracy określa się osobę, która:

• jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
• jest zatrudniona u pracodawcy, wobec którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,
• otrzymuje świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny, określone w odrębnych przepisach,
• uczestniczy w zajęciach w Centrum Integracji Społecznej lub indywidualnym programie integracji, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej,
• jest żołnierzem rezerwy,
• pobiera rentę szkoleniową,
• pobiera świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art.70 ust.6 ustawy,
• podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako domownik lub małżonek rolnika, jeżeli zamierza podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza rolnictwem,
• pracownikiem oraz osobom wykonującą inną pracę zarobkową w wieku 45 lat i powyżej, zainteresowaną pomocą w rozwoju zawodowym.

Poszukujący pracy mogą być zarejestrowani w więcej niż jednym urzędzie pracy po przedłożeniu takich samych dokumentów jak osoba bezrobotna.

PRAWA I OBOWIĄZKI BEZROBOTNEGO

Bezrobotny ma prawo do korzystania z: pośrednictwa pracy, usług poradnictwa zawodowego, korzystania z usługi EURES, prac interwencyjnych, szkoleń przyuczających do zawodu, staży, jednorazowej dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, z bezpłatnych świadczeń zakładów opieki zdrowotnej oraz zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego.
Po spełnieniu dodatkowych kryteriów osoba bezrobotna może korzystać z instrumentów rynku pracy, które wspierają podstawowe usługi, są to : finansowanie kosztów przejazdu oraz kosztów zakwaterowania w związku ze skierowaniem przez PUP do pracy, odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy albo szkolenia poza miejscem zamieszkania.

Osoba bezrobotna  może otrzymać zasiłek za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, z zastrzeżeniem określonym w Ustawie z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( teskt jednolity - Dz.U. 2013 nr 0 poz. 674):

1. jeżeli nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych
2. oraz w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:

- był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy, z zastrzeżeniem art. 104b i art. 105; w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni,

- wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,

- świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,

- opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę,

- wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę,

- wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,

-  opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie niewymienionym w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a-c, w wysokości 9,75 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia,

- był zatrudniony za granicą przez okres co najmniej 365 dni, w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy, i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant,

-  był zatrudniony, pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Do 365 dni, o których mowa wyżej, zalicza się również okresy:

- zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze funkcjonariusza, o którym mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn. zm.)

- urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów;

- pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy lub służby, o której mowa w pkt 1, renty szkoleniowej oraz przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności okresy pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasiłków i świadczenia, z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;

- niewymienione w ust. 1 pkt 2, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;

- za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego, oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Prawo do zasiłku przysługuje również bezrobotnym zwolnionym z zakładów karnych i aresztów śledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeżeli suma okresów zaliczanych do podstawy przyznania prawa do zasiłku, przypadających w okresie 18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolności wynosiła co najmniej 365 dni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę przed pozbawieniem wolności oraz 50 % minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie pozbawienia wolności. W przypadku pozbawienia wolności w okresie pobierania zasiłku, po zwolnieniu z zakładu karnego lub aresztu śledczego przysługuje prawo do zasiłku na okres skrócony o okres pobierania zasiłku przed pozbawieniem wolności i w trakcie przerw w odbywaniu kary.

Prawo do zasiłku nabędą również bezrobotni zwolnieni  po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, jeżeli okres jej odbywania wynosił co najmniej 240 dni i przypadał w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.

Wysokość zasiłku zależna jest od długości okresu zatrudnienia oraz innych okresów zaliczanych do okresu warunkującego nabycie prawa do zasiłku. W przypadku bezrobotnego, który:

• przepracował do 5 lat jest to 80% zasiłku podstawowego,
• od 5 do 20 lat, lecz mniej niż 20 lat – 100%,
• co najmniej 20 lat - 120% zasiłku podstawowego.

Zasiłek przyznawany jest na okres:

• 6 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała przeciętnej stopy bezrobocia w kraju,  
• 12 miesięcy dla bezrobotnych, którzy: mieszkają w okresie pobierania zasiłku na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, gdzie stopa bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju lub są bezrobotnymi powyżej 50 roku życia oraz posiadają jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku.

Obowiązujące stawki można znaleźć tu.

PRAWA I OBOWIĄZKI POSZUKUJĄCYCH PRACY:

Poszukujący pracy po zarejestrowaniu może starać się o sfinansowanie szkolenia, studiów podyplomowych, udzielenie pożyczki szkoleniowej o których mowa w art. 40, art. 41 ust. 4-7, art, 42 i art. 42a, jeżeli:

• jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
• jest zatrudniony u pracodawcy, wobec którego zgłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,
• otrzymuje świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny, określone w odrębnych przepisach,
• uczestniczy w zajęciach w Centrum Integracji Społecznej lub indywidualnym programie integracji, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej,
• jest żołnierzem rezerwy,
• pobiera rentę szkoleniową,
• pobiera świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art. 70 ust. 6,
• podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako domownik lub małżonek rolnika, jeżeli zamierza podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza rolnictwem,
• pracownikiem oraz osobą wykonującą inną pracę zarobkową w wieku 45 lat i powyżej, zainteresowaną pomocą w rozwoju zawodowym.

Do obowiązków poszukującego pracy należy utrzymywanie kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie oraz zgłaszanie się  w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie.