Muzeum Narodowe w Kielcach

Muzeum Narodowe w Kielcach
pl. Zamkowy1, 25-010 Kielce
www.mnki.pl
Centrala: 41 344-40-14
Fax: 41 344-82-61
Pałac: 41 344-23-18

Godziny otwarcia: Poniedziałek - nieczynne
Wtorek - Niedziela - 10.00 - 18.00

O historii słów kilka…

Muzeum zostało powołane do życia w 1908 roku przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Jego pierwszym dyrektorem był pedagog Szymon Tadeusz Włoszek, który mimo zakazu władz carskich gromadził liczne eksponaty. W 1910 roku było ich już prawie dwa tysiące. Pierwszą siedzibą placówki był gmach przy ulicy Leonarda w Kielcach. Po śmierci Szymona Włoszka kustoszem został Sylwester Kowalczewski, za którego czasów muzeum przybrało miano świętokrzyskiego.
Jeszcze w 1938 roku w części Pałacu Biskupów Krakowskich, (gdzie w latach 1919 -1939 i 1945 – 1971 mieścił się Urząd Wojewódzki), powstało Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów. Sytuacja prawna instytucji została uregulowana dopiero w 1949 roku, kiedy to zostało upaństwowione. Główna siedziba natomiast znajdowała się w tzw. „Kamienicy pod Trzema Herbami" w kieleckim Rynku, gdzie obecnie mieszczą się działy: archeologii, przyrody, biblioteka muzealna, pracownia konserwacji dzieł sztuki i fotograficzna oraz magazyny muzealne.

Szczególny czas dla muzeum, to lata 1946 – 61, kiedy kierował nim Edmund Massalski, przyrodnik i regionalista. Dzięki jego staraniom placówka  zyskała nowe oblicze. Odbywały się w niej specjalistyczne wystawy, prowadzone były badania naukowe, powstały placówki regionalne w Oblęgorku, Szydłowie i Czarnolesie. Po odejściu Massalskiego na emeryturę w 1961 roku, jego miejsce zajął Alojzy Oborny, historyk sztuki. To okres starań władz placówki o pozyskanie Pałacu Biskupów wyłącznie na cele muzealne. Tymczasem znakomicie rozwinęły się muzea biograficzne - Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego i Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, a to dzięki działalności Aleksandry Dobrowolskiej, pomysłodawczyni owych instytucji.
W 1971 roku Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej Muzeum Świętokrzyskiemu  oficjalnie został przekazany zespół pałacowy wraz z przynależnymi budynkami. Cztery lata później muzeum w uznaniu zasług dla rozwoju kultury i nauki polskiej oraz wielkiego znaczenia tej placówki, zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki podniesiono do rangi Muzeum Narodowego, dzięki czemu instytucja stała się jednym z siedmiu muzeów narodowych w Polsce.
Po dzień dzisiejszy Muzeum Narodowe w Kielcach jest organizatorem licznych wystaw, imprez, różnorodnych form działalności, nagradzanych najwyższymi wyróżnieniami.
W 2003 roku dyrektorem Muzeum Narodowego w Kielcach został prof. dr hab. Krzysztof Urbański. W ciągu pięciu lat odbyły się wystawy, w tym: „Fantastyczne Światy Wojciecha Siudmaka", "Danuta Leszczyńska Kluza"," Leszek Mądzik", „Leon Wyczółkowski, w 150 rocznicę urodzin artysty" „Karol Hiller – nowe widzenie malarstwa, heliografia, rysunek, grafika„. Z innych ekspozycji należy wymienić „Sztuka Kielecczyzny po 1945r", „Motywy mitologiczne w sztukach plastycznych„ oraz największą, przygotowaną wraz z Zamkiem Królewskim w Warszawie, udostępnioną na Zamku w od kwietnia do lipca, a w Kielcach od września 2007 - do lutego 2008 r.: „Pasja zbierania". Był to pokaz liczącej ponad tysiąc obiektów jednej z największych prywatnych kolekcji w Polsce, łódzkiego kolekcjonera Ryszarda Z. Janiaka (broń europejska i wschodnia, rzemiosło artystyczne, malarstwo). Wówczas miały miejsce także roboty konserwatorsko – budowlane: odtworzenie schodów elewacji zachodniej z loggii do ogrodu, renowacja pierwszej kaplicy pałacowej, wymiana stolarki okiennej na parterze pałacu, odtworzenie murów obwodowych od strony północnej, prace konserwatorskie przy stropie ramowym Pierwszym Pokoju Senatorskim. Obecnie obowiązki dyrektora Muzeum Narodowego w Kielcach pełni Robert Kotowski.


Pałac Biskupów Krakowskich oraz kolekcje

Pałac, który jest siedzibą Muzeum  Narodowego w Kielcach  należał niegdyś do biskupów krakowskich, właścicieli dóbr świętokrzyskich. Rezydencję biskupów fundował Jakub Zadzik, w latach 1627 – 1635 podkanclerzy i kanclerz wielki koronny, biskup chełmiński, a od 1635 r. biskup krakowski. W latach 1637-1644 powstał piętrowy budynek nakryty wysokimi bliźniaczymi dachami z wieżami w narożach. Jego symetryczny, trójdzielny plan, loggie, wieże i układ reprezentacyjnych wnętrz nawiązują do rezydencji z lat 20. i 30. XVII w., w tym królewskich – Zamku Ujazdowskiego i Pałacu Kazimierzowskiego w Warszawie. Projekt kieleckiego pałacu przypisuje się Tomaszowi Poncino z Lugano (ok. 1570-1659), twórcy licznych dzieł architektury sakralnej i świeckiej, m.in. w Krakowie, Łowiczu, Warszawie czy na Jasnej Górze, a także w regionie świętokrzyskim i na Ponidziu. W XVIII w. nastąpiła rozbudowa pałacu, która nadała mu cechy barokowej rezydencji. 

Pomimo pewnych przekształceń dokonanych w XIX wieku, pałac zachował pierwotną bryłę, dekorację elewacji oraz oryginalny wystrój większości wnętrz. W salach parteru mieści się jedna z najzasobniejszych w kraju galerii - Galeria Malarstwa Polskiego, prezentująca m.in. cenne płótna naszych najlepszych artystów - malarzy z okresu od XVII do XX wieku: Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Juliusza Kossaka, Antoniego Gierymskiego, Stanisława Witkiewicza. Galeria ta klasyfikowana jest na szóstym miejscu w kraju. Do równie cennych obiektów należy Galeria Portretu Sarmackiego.
Na reprezentacyjnym piętrze można podziwiać cenne XVII i XVIII - wieczne obrazy, meble, gobeliny oraz inne wyroby rzemiosła artystycznego, nadające wnętrzom charakter zbliżony do ówczesnej siedziby magnackiej. W salach zachowały się unikatowe, bogato polichromowane stropy belkowe, frezy, marmurowe kominki i portale. Zachwycają zwłaszcza plafony wykonane w pracowni Tomasza Dolabelli, przedstawiające pożar Moskwy w roku 1612, przyjęcie posłów szwedzkich w roku 1635 oraz sąd nad arianami w roku 1638. W pałacu można też  obejrzeć wystawę militariów, oręża polskiego i zagranicznego, salę Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz wystawy czasowe.

Od 1998 roku w 17 salach odrestaurowanego skrzydła północnego pałacu mieści się galeria malarstwa
i sztuki zdobniczej

Ogród włoski

Odwiedzając placówkę warto zobaczyć ogród ozdobny, nazywany ogrodem włoskim, nawiązujący układem do tzw. ogrodów zamkowych, sytuowanych w obrębie murów obronnych rezydencji. W 2003 roku odtworzono go wzorując się na z XVI - wiecznym układzie kwaterowym na tarasie ziemnym, wprowadzając przy tym wzbogaconą formę wystroju kwater z I. poł. XVIII stulecia; część centralną otoczono sadem jabłoniowym ujętym w cztery kwatery i zamkniętym szpalerami grabowymi.