Chroberz - gród książęcy, zamek i pałac - Zamki, pałace - Wrota Świętokrzyskie

Neoklasycystyczny pałac w Chrobrzu wzniesiony przez rodzinę Myszkowskich jest dzisiaj doskonale rozpoznawalnym obiektem rezydencjonalnym na terenie województwa świętokrzyskiego. Przed jego powstaniem znajdował się tu dwór obronny czy też zamek należacy do Tarnowskiego, a jeszcze wvześniej - gród należący do Bolesława, syna Mieszkowego, zwanego Wielkim lub Chrobrym. Dzieje tego miejsca wciąż jeszcze czekają swego badacza, który by zebrał i opisał bogatą przeszłość Ponidzia. Dotychczasowe efekty badań prezentowane są przez Ośrodek Dziedzictwa Kulturowego i Tradycji Rolnej Ponidziaw funkcjonujący w dawnym pałacu...

Nazwa miejscowości Chroberz pochodzi od Bolesława Chrobrego, który wracając z wyprawy kijowskiej, wzniósł tu obronny zamek i założył parafię. Wieś była własnością kolejno rodów Tęczyńskich i Tarnowskich. W XVII w. należała do ordynacji pińczowskiej. W 1582 roku wieś kupił Myszkowski, biskup krakowski. Chroberz był jego prywatną własnością i przeszedł na własność rodu.
Myszkowski powiększył i upiększył pałac, który wg kronik stał się „pulcherrima arx", czyli przepiękny. W XVII wieku chroberskie dobra zostały włączone do ordynacji pińczowskiej. W 1727 roku wygasła rodzina Myszkowskich po mieczu i ordynacja pińczowska przeszła na własność rodu Wielopolskich, który władał dobrami do początku XX wieku.

Widok na pałac od strony ogrodu. Na fot. 2 - platan szerokolistny

Z kart historii …
Zespół pałacowy Wielopolskich, w obecnym kształcie, powstał w połowie XIX wieku na miejscu dawnego pałacu Tarnowskich i Myszkowskich. Jego fundatorem był margrabia Aleksander Wielopolski (1803-1877).
Pałac, wzniesiony wg projektu słynnego architekta Henryka Marconiego, otacza park w stylu angielskim, w którym zachowało się wiele drzew-pomników przyrody: platan klonolistny, kilkusetletnie miłorzęby japońskie i lipy. Budowę pałacu ukończono w 1859 roku.

Gdzie odpoczywali, czytali i bawili …
Pałac pełnił głównie funkcję biblioteki. To tu margrabia przechowywał obszerny księgozbiór ordynacji oraz kolekcję przejętą od przyjaciela, Konstantego Świdzińskiego.
Aby wkroczyć do pałacu należy przejść przez ganek, którego sklepienie podtrzymują cztery kolumny. Na poziomie pierwszego piętra od frontu widoczny jest taras, zwieńczony czterema posągami klasycystycznymi przedstawiającymi rzymskich i greckich bohaterów Germanika oraz Achillesa, a także boginie: Ceres i Minerwę. Wykonał je warszawski rzeźbiarz Andrzej Pruszyński.
Pałac został ozdobiony również herbami właścicieli, z lewej - Półkozicem (Świdzińskich), z prawej - Jastrzębcem (Myszkowskich), a od strony ogrodu Starykoniem (Wielopolskich).

Wejście pod kolumnami. Obok - herb Wielopolskich

Prawa część budowli służyła do przyjmowania gości. W dawnej sali myśliwskiej - bawialni - obecnie Galerii Regionalnej - zachowały się cztery medaliony portretowe z wizerunkami kolejnych właścicieli pałacu, wykonane przez Andrzeja Pruszyńskiego. Przy sali zachowała się dawna kaplica pałacowa wykonana na planie koła, wzorowana na pawilonach przy zamku w Książu Wielkim wg projektu Marconiego.

Reprezentacyjna sala balowa została wykorzystana przez reżysera filmu "Przedwiośnie" do nakręcenia sceny balu w Odolanach.

Sufit w sali balowej z oryginalnymi kasetonami

Część kancelaryjną pałacu stanowi biblioteka oraz dawny gabinet prywatny margrabiego Wielopolskiego. Do dziś zachowała się oryginalna szafa biblioteczna oraz biurko margrabiego. Na piętrze znajdowały się pokoje właścicieli, jak również gości korzystających z biblioteki.