Według szacunkowych danych w Polsce na jaskrę choruje około 800 tysięcy osób, aż połowa nie zdaje sobie z tego sprawy. W samych Kielcach liczba chorych to ok. 4 tysięcy osób.
Ryzyko zachorowania na jaskrę dotyczy większości osób z podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym. Jest chorobą postępującą, która prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w konsekwencji do nieodwracalnej utraty wzroku. Jaskra powoli zawęża pole widzenia, występują mroczki, rzadko pojawiają się bóle głowy i gałek ocznych. Niepozorne objawy są często bagatelizowane i mylone z ogólnym przemęczeniem. Lekarze okuliści informują, że chorzy na jaskrę zgłaszają się do lekarza dopiero wtedy, kiedy objawy się nasilają, a pole widzenia jest ograniczone nawet o 50%. Niestety, jaska w takim stadium jest nieuleczalna, uszkodzenie nerwu wzrokowego jest zbyt duże.
– Dziedziczność jest jednym z najistotniejszych czynników ryzyka zachorowania na jaskrę – zaznacza dr n. med. Magdalena Gierada, konsultant wojewódzki ds. okulistyki, ordynator Kliniki Okulistyki Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach. – Osoby, których krewni chorują na jaskrę, powinny przynajmniej raz w roku wykonywać badania okulistyczne w tym kierunku, ponieważ jedynie odpowiednio wczesne wykrycie jaskry i wdrożenie specjalistycznego leczenia pozwoli im na zachowanie wzroku do końca życia. Uszkodzenie nerwu wzrokowego w jaskrze jest nieodwracalne, dlatego tak kluczowe jest wczesne jej wykrycie – dodaje dr n. med. Magdalena Gierada.
Do czynników ryzyka zachorowania na jaskrę należą także m.in.: podwyższony poziom ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku, krótkowzroczność, zaburzenia gospodarki tłuszczowej, ale także niskie ciśnienie tętnicze, migreny oraz cukrzyca. Osoby chore dowiadują się o jaskrze przypadkowo podczas rutynowej wizyty u lekarza lub w momencie pojawienia się widocznych i nieodwracalnych ubytków nerwu wzrokowego.
Zaawansowana jaskra uniemożliwia człowiekowi normalne funkcjonowanie, to tragedia osobista oraz problem społeczny, ponieważ oznacza wyłączenie z życia publicznego czy zawodowego. To wszystko może prowadzić do depresji, poczucia odosobnienia, wymusza na bliskich całodobową opiekę i nieustającą kontrolę. Chorzy są zmuszeni do korzystania ze wsparcia państwa, co powoduje ekonomiczne obciążenie dla gospodarki kraju.
– Jaskra często oznacza rezygnację z pracy zawodowej oraz uniemożliwia wejście na rynek pracy. Skutkiem tego zjawiska są dotkliwe koszty społeczne w postaci ubóstwa rodzin i ich wykluczenia. Na koszty te składa się nie tylko wysokość wypłacanych zasiłków z pomocy społecznej. Chorzy potrzebują również opieki medycznej, specjalistycznych leków i wsparcia psychologicznego. Także wsparcia i opieki w codziennym funkcjonowaniu, zarówno dla pacjentów jak i ich bliskich. Przytoczone powyżej fakty obrazują, jak ogromne koszty ponosi społeczeństwo, przede wszystkim na poziomie lokalnym – podkreśla Anna Woźniak-Szymańska, prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych.
Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia aż 85% przypadków uszkodzenia nerwu wzrokowego spowodowanego jaskrą można uniknąć poprzez wdrożenie kompleksowych programów diagnostycznych.
– W codziennej praktyce obserwujemy, że u wielu pacjentów jaskra wykrywana jest w zaawansowanym stadium choroby, kiedy doszło już do znacznego i nieodwracalnego upośledzenia widzenia, a jedyne, co można w tych okolicznościach zrobić, to zahamować postęp choroby. Tych przypadków ciężkiego kalectwa wzrokowego można uniknąć, jeśli odpowiednio wcześnie zdiagnozujemy chorobę i wdrożymy specjalistyczne leczenie - apeluje dr n. med. Magdalena Gierada. Każdy przypadek znacznego upośledzenia widzenia i ślepoty to nie tylko osobista tragedia chorego i jego rodziny, ale również ogromne koszty ekonomiczne dla lokalnego budżetu. Mając tego świadomość władze naszego miasta powinny niezwłocznie podjąć działania zmierzające do wykrycia jak największej liczby chorych w naszym regionie – dodaje lekarz.
Chcąc ułatwić samorządom podjęcie działań na rzecz profilaktyki jaskry, powstała kampania „Jaskra nie boli – kradnie wzrok", której organizatorem jest Stowarzyszenie Chorych na Jaskrę. Wraz ze Stowarzyszeniem Zdrowych Miast Polskich przygotowało przykładowy projekt akcji badań przesiewowych w kierunku wczesnego rozpoznania jaskry występującej rodzinnie, który wraz z ulotką edukacyjną dostępny jest na stronie www.szmp.pl.
Badania diagnostyczne w kierunku jaskry tj. pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, analiza budowy dna oka, nerwu wzrokowego oraz pola widzenia należą do koszyka świadczeń gwarantowanych. Każdy okulista może wykonać takie badania. Jednak, aby umówić się na wizytę do okulisty, należy wcześniej uzyskać skierowanie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Wydłuża to znacznie czas oczekiwania na konsultację ze specjalistą i opóźnia postawienie diagnozy, co w przypadku jaskry ma kluczowe znaczenie. Jedyną szansą na zmianę tej sytuacji jest zaangażowanie jednostek samorządowych.
