Czy choroby układu moczo-płciowego stanowią duży problem?
Choroby nowotworowe układu moczo–płciowego są jednymi z częstszych wśród nowotworów. U mężczyzn stanowią około 1/3 wszystkich nowotworów i dotyczą najczęściej gruczołu krokowego i pęcherza moczowego, jest to więc dość duża skala problemu. U kobiet występują nowotwory m.in.: nerki i pęcherza moczowego, ale stanowią tylko około pięciu procent wszystkich nowotworów diagnozowanych u tej płci. Częste nowotwory kobiecych narządów rozrodczych, to jest szyjki i trzonu macicy, dotykają także sąsiadujących narządów układu moczowego, dlatego często postępowanie lecznicze jest wielodyscypilnarne, wymagające współpracy ginekologów, urologów, chemioterapeutów i radioterapeutów.
Jaki procent pacjentów udaje się państwu wyleczyć?
Nowotwory złośliwe układu moczo-płciowego są z racji częstości występowania dosyć groźne i skala umieralności jest wysoka, w szczególności w polskim społeczeństwie. Wynika to przede wszystkim z późnego zgłaszania się pacjentów do lekarzy oraz ignorowania przez nich objawów, które sugerują, że należy się zbadać. A duża liczba nowotworów, także układu moczo-płciowego, wcześnie rozpoznanych jest całkowicie wyleczalnych. Wszystko zależy to od stadium zaawansowania choroby. W nowotworach ograniczonych do narządu, procent wyleczeń jest bardzo wysoki. W przypadku nowotworu jądra jest to prawie 90 procent wyleczonych, całkowicie pacjentów. Efekty leczenia zależą także od chemio czy radiowrażliwości raka. Nowotwory układu moczo-płciowego nie są leczone tylko i wyłącznie metodami chirurgicznymi, ale wielokrotnie jest to leczenie skojarzone prowadzone wspólnie z chemio i radioterapeutami.
Kto jest szczególnie narażony na nowotwory układu moczo-płciowego? Jakie są ich główne przyczyny?
Przyczyny są przeróżne. Jedną z pierwszych i najgroźniejszą jest palenie tytoniu i problem dotyczy właśnie układu moczowego, a nie tylko oddechowego. Nowotwór pęcherza moczowego i górnych dróg moczowych jest jednym z tytoniozależnych. Spora liczba raków jest uzależniona też od warunków naszego życia i pracy. Część chorób układu moczo-płciowego występuje u pracowników np. stacji benzynowych, garbarni, drukarni. Większość substancji toksycznych lub ich metabolity są wydalane z moczem. Dlatego nabłonek układu moczowego jest bardziej podatny na powstawanie nowotworów, ponieważ jest narażony na większe stężenie tych substancji w organiźmie.
Jakie objawy powinny nas zaniepokoić? Kiedy należy udać się do lekarza?
Pierwszymi objawami, które powinny zwrócić uwagę pacjentów jest: krwiomocz, dolegliwości związane z oddawaniem moczu, czyli częstomocz, bolesne parcia. Niepokojące są także dolegliwości bólowe w jamie brzusznej : w okolicach lędźwiowych jeśli to dotyczy nerek, w podbrzuszu, jeśli to dotyczy pęcherza czy gruczołu krokowego. Narządy płciowe męskie są idealnie położone do samobadania, więc wszelkie zmiany zauważone przez pacjenta, powinny skłonić go do wizyty u urologa.
Czy wizyta u urologa nadal jest tematem wstydliwym?
Społeczeństwo coraz bardziej się edukuje, coraz więcej jest informacji w mediach na temat chorób układu moczo-płciowego. W związku z tym, wizyta u urologa staje się coraz mniej wstydliwa, chociaż i tak duża liczba mężczyzn nadal trafia do urologów przyprowadzona przez żony czy partnerki. W chwili obecnej, najbardziej wstydliwym problemem są dolegliwości związane z chorobami prącia czy jąder i w tych przypadkach wielokrotnie pacjenci zgłaszają się w bardzo zaawansowanym stadium choroby.
Kto powinien badać się systematycznie, obok wspomnianych już wyżej pracowników określonych profesji?
Przyjmujemy, że po 40 roku życia każdy mężczyzna, przynajmniej raz na dwa lata powinien być zbadany przez urologa. To jest takie minimum, które powinno być wykonane, ale niestety to są ciągle nasze życzenia. Co do kobiet, to w zasadzie najczęściej trafiają do nas pacjentki z sugestią od ginekologa lub lekarza innej specjalności, że należy przeprowadzić badanie urologiczne. Znacząca ilość zmian w układzie moczo-płciowym jest w chwili obecnej rozpoznawana przypadkowo dzięki szerokiemu dostępowi do badań obrazowych ultrasonograficznych.
Czy w Polsce są prowadzone jakieś programy profilaktyczne pozwalające na wczesne wykrycie chorób układu moczo-płciowego?
Przeprowadzamy okresowo badania urologiczne wśród mężczyzn, w kierunku chorób gruczołu krokowego. Nie ma zaleceń wystosowanych przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne, w sprawie ciągłego screeningu nowotworu prostaty, wynika to z tego że przeprowadzone badania w krajach Europy Zachodniej nie wykazały, aby badania screeningowe prowadzone na szeroką skalę, przyniosły korzyść pod względem liczby całkowitych wyleczeń pacjentów w danym społeczeństwie.
W czym specjalizuje się klinika, którą Pan kieruje?
Nasz klinika zajmuje się leczeniem chorób nowotworowych układu moczo-płciowego. Przez wiele lat pracy wyspecjalizowaliśmy się w metodach operacyjnych laparoskopowych i endoskopowych. Większość operacji z zakresu całej urologii wykonujemy drogą znikomoinwazyjną, nie zmniejszając przy tym radykalności zabiegów. Wykonujemy zabiegi nie tylko ablacyjne, ale także rekonstrukcyjne w obrębie dróg moczowych.
Szkolą Państwo lekarzy z Polski i zagranicy?
Nasza klinika ma możliwość przeprowadzania specjalizacji w zakresie urologii. Mamy pięć miejsc specjalizacyjnych i w tym momencie pięciu specjalizantów w naszym ośrodku. Mamy także uprawnienia do szkolenia urologów z całej Europy, w ramach programu wyznaczonego przez Europejską Radę Urologii. Kursy te organizowane są indywidualnie. Jeśli jest urolog zainteresowany, przyjeżdża na takie szkolenie. Staramy się także raz, dwa razy do roku robić warsztaty laparoskopowe w naszym ośrodku dla urologów z Polski.
Klinika Urologii przeniosła się pod koniec roku na trzecie piętro ŚCO. Co się zmieniło po przeprowadzce?
Po zmianie miejsca dysponujemy większą bazą łóżkową. W tej chwili na oddziale mamy 21 łóżek i dużo bardziej, nowoczesną salą endoskopową, która pozwoliła na scentralizowanie naszych zabiegów endoskopowych - nie korzystamy już z dodatkowej sali operacyjnej w Dziale Brachyterapii, wszystkie zabiegi wykonujemy na naszej endoskopowej.
Znacząco poprawił się komfort pobytu naszych pacjentów. Logistycznie udało się lepiej zorganizować i wykorzystać istniejące łóżka.
Jak zachęcił by Pan ludzi do wizyty u urologa? Dlaczego warto badać się regularnie?
Zapraszamy wszystkich mężczyzn, ale także i kobiety do badań okresowych oraz profilaktycznych w poradniach urologicznych, które rozmieszczone są prawie równomiernie w całym województwie świętokrzyskim. Warto przyjść i się zbadać, po to aby wykryć choroby w jak najwcześniejszych fazach rozwoju, bo wczesne rozpoznanie gwarantuje całkowite wyleczenie.
Rozmawiała Anna Mazur-Kałuża
Fot. Zbigniew Masternak
