.
Wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych 30 października 2008 roku w kategorii oleje i tłuszcze.
Charakterystyka produktu:
Wygląd
Olej powinien być klarowny, przejrzysty, z niewielką ilością osadu na dnie.
Wielkość
Olej zwykle rozlewany jest w szklane butelki o pojemności 0,25 l.
Konsystencja
Oleisty płyn.
Smak i zapach
Intensywny specyficzny zapach, łagodny korzenny smak.
Barwa
Złocista do złocisto-zielonkawej.
Inne dodatkowe informacje
Z powodu swojego składu chemicznego olej nie gęstnieje w niskich temperaturach. Dodany do potraw, nadaje im specyficzny, korzenny posmak.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Olej z lnicy, zwanej popularnie „lnianką”, znany jest w Polsce od stuleci. Na terenie powiatu pińczowskiego roślinę tę uprawiano głównie w gminach Pińczów i Kije oraz niektórych sołectwach gminy Złota i Działoszyce. W większości wsi działała co najmniej jedna olejarnia, a niektóre z nich zachowały się do dziś. W połowie dziewiętnastego wieku produkt ten został jednak wyparty przez bardziej wydajny olej rzepakowy, a na Ponidziu lnicę uprawiano już tylko w kilku gospodarstwach, dziś jednak staje się ona coraz bardziej popularna. Nasiona otrzymuje się z uprawy lnianki jarej lub ozimej, choć na terenie powiatu pińczowskiego uprawia się przede wszystkim tę pierwszą. Materiał siewny pochodzi z własnej produkcji przekazywany jest z pokolenia na pokolenie i poprzez wymianę między sąsiadami. Tutejszy olej można kupić na targu lub u miejscowych producentów, m.in. w niektórych gospodarstwach agroturystycznych.
Swój specyficzny smak i zapach pińczowski olej z lnicy zawdzięcza warunkom glebowych i klimatycznym Ponidzia oraz unikalnej technice tłoczenia. Ziarno mielone jest dwa lub trzy razy i zgniatane, a uzyskana miazga podgrzewana w żeliwnych kotłach do temperatury 350C–380C. Następnie wylewa się ją na płótno i tłoczy w prasie. Olej stoi prze około 3–4 dni w temperaturze pokojowej, a po tym czasie zlewa się jego oczyszczoną, górną warstwę do butelek o pojemności 0,25 l. Olej można przechowywać do około 3 miesięcy w temperaturze 20 0 C , bez dostępu światła słonecznego.
Niegdyś olej z lnicy stosowany był zwykle do potraw postnych i świątecznych. W starych przepisach poleca się go także do okraszania ziemniaków, klusek, kapusty i podawania z cebulką, ale także do smażenia pączków czy racuchów. Doskonale smakuje na przykład w ponidziańskiej kapuście z grochem, czyli tzw. „Biduli”.
Składniki:
1kg kapusty kiszonej
40 dag grochu
3 główki cebuli
4 łyżki oleju z lnicy lub oliwy
5 ziemniaków
Majeranek, pieprz i sól do smaku
