Wytwarzany tylko w Rakowie specjał, którego receptura przechodzi z pokolenia na pokolenie
Wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych 15 lutego 2007 roku w kategorii mięso świeże oraz produkty mięsne.
Dzionie rakowskie, świętokrzyski specjał z Rakowa
Charakterystyka produktu
Wygląd
Kiszka upieczona w naturalnym jelicie wieprzowym lub wołowym, przypominająca wyglądem kiszkę pasztetową, końce spięte szpilą drewnianą lub wełnianą przędzą, po przekrojeniu widoczne białe pasemka macy przypominające mięso drobiowe
Kształt
Podłużna, naturalnie skręcona (zakrzywiona) kiszka, na przekroju kształt owalny, spłaszczony
Wielkość
Wielkość zależy od wymiarów stosowanej brytfanny oraz długości odcinków jelit, najczęściej 25-40 cm, grubość 32-36 mm
Barwa
Na zewnątrz złota do złotobrunatnej, na przekroju delikatny kolor różowy z biało-kremowymi pasemkami
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Ścisła
Smak i zapach
Smak i zapach właściwy dla wyrobów wędliniarskich pieczonych – swoisty i przyjemny
Dodatkowe informacje
Dzionie rakowskie najlepiej smakuje następnego dnia po wychłodzeniu, pokrojeniu w plastry i obsmażeniu.
Tradycja oraz historia pochodzenia
Od wielu lat w województwie świętokrzyskim w gminie Raków gospodynie dawniej na Wielkanoc, a później także na Boże Narodzenie, obowiązkowo piekły dzionie – potrawę charakterystyczną dla tego regionu i niespotykaną nigdzie indziej. Nie było jednolitej receptury na przygotowanie dzionia, choć wszystkie przepisy były podobne. 15 września 2005 r. zaproszono na spotkanie najstarsze mieszkanki Rakowa potrafiące piec dzionie. Na podstawie informacji od nich uzyskanych oraz zawartych w ankiecie przeprowadzonej w późniejszym terminie wśród 70-letnich kobiet, udało się ustalić, że receptury dzionia gospodynie poznały od swoich prababek. W ten sposób rodowód potrawy udało się wyprowadzić od XIX wieku. Był niemały problem z ujednoliceniem przepisu, nie obyło się bez sporów: czy dodać cynamonu, czy imbiru i czy podgardle powinno być w części wędzone. Przez wieki każda z gospodyń nadawała tej potrawie nieco inny charakter. Po przywołaniu rad babek i prababek została ustalona najbardziej klasyczna postać dzionia. Fakt ten został przypieczętowany własnoręcznym podpisem obecnych na spotkaniu kobiet. Powstała najbardziej wiarygodna receptura, której należy przestrzegać. Zgodzono się jednocześnie na dopuszczenie niewielkich modyfikacji w zależności od potrzeb poszczególnych domostw. Gospodarstwa agroturystyczne w gminie Raków wprowadziły dzionie do swojego oferty żywieniowej. Dzionie wyprodukowane w gospodarstwie agroturystycznym w Pągowcu zostało natychmiast zauważone i uzyskało pierwsze miejsce w konkursie Nasze Kulinarne Dziedzictwo 2003. Nagrodą za zdobycie pierwszego miejsca w tym konkursie było prawo do reprezentowania rakowskiego przysmaku podczas Targów Polagra-Farm 2003 w Poznaniu. Od tamtej chwili dzionie stało się bardzo popularne, uczestniczyło we wszystkich, konkursach, pokazach, dożynkach organizowanych przez jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego oraz instytucje i organizacje sektora rolno-spożywczego regionu świętokrzyskiego.
