Sanktuaria

Kościół klasztorny na Świętym Krzyżu, a dokładniej Kaplica Krzyża Świętego jest miejscem, gdzie wedle przekazów historycznych a wiary chrześcijan, przechowywane są ułomki Krzyża Świętego. Początki klasztoru związane są z konwentem benedyktynów sprowadzonych tu z Monte Cassino, co miało miejsce około roku 1135, a związane jest z osobą Bolesława III Krzywoustego. Ich obecność na szczycie Łyśca trwała nieprzerwanie do czasu kasacji klasztoru, która miała miejsce w 1819 r.

Kościół parafialny w Staszowie za swojego patrona ma osobę świętego Bartłomieja. Sylweta tego Domu Bożego dominowała nad zabudową miasta jeszcze do niedawna, teraz bowiem ponad dachami domów mieszczan staszowskich ostro zarysowana jest bryła nowego kościoła pw. Świętego Ducha. Zarówno w jednym, jak i w drugim kościele znajdują się miejsca poświęcone kultowi Najświętszej Marii Panny. Jak można przeczytać na internetowej stronie parafii, tutejsi parafianie czczą NMP w różnych wizerunkach i obrazach, a mianowicie: Pani Sulisławskiej, Matki Bożej Różańcowej, Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz Matki Bożej Częstochowskiej.

Wieś Piekoszów położona jest około 18 kilometrów na zachód od Kielc. Wioska od XIX wieku należała do rodu Odrowążów, którego staraniem został wybudowany w 1366 r. kościół pw. św. Jakuba Apostoła. Wznoszenie obecnego, trójnawowego kościoła rozpoczęto w początkach XIX stulecia, dziś nosi wezwanie Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Zmiana pierwotnego wezwania na obecne podyktowana została wielkimi wydarzeniami, jakie miały miejsce ponad 300 lat temu na tutejszej plebanii. Znajdujący się w rezydencji księdza obraz NMP w dzień Wniebowstąpienia Pańskiego zaczął "płakać" krwawymi łzami. Uznany za cudowny, obraz został umieszczony we wnętrzu nowej świątyni. Od tego czasu Matka Boża Miłosierdzia z Piekoszowa wyprasza u Boga łaski dla odwiedzających Ją pielgrzymów…

Włoszczowa to miasto powiatowe w południowo-zachodniej części województwa świętokrzyskiego. W czasach, gdy dziedzicami byli przedstawiciele rodu Szafrańców herbu Starykoń, miasto stało się ostoją ruchu reformacyjnego. Z początkiem XVII stulecia miało miejsce na terenie miasta cudowne wydarzenie, związane z objawieniem się Najświętszej Marii Panny. Od tego czasu datuje się we Włoszczowie szczególny kult Matki Bożej Opiekunki Rodzin.

Miasto Skarżysko-Kamienna położone jest w północnej części województwa świętokrzyskiego. W XIII wieku istniały w granicach obecnego miasta osady Bzin i Skarżysko, których funkcjonowanie potwierdzone jest już w 1260 roku. W 1923 r. utworzono miasto Kamienna z obszaru kilku okolicznych osad przemysłowych. Z kolei w roku 1928 miasto to połączono ze Skarżyskiem Książęcym i nadano mu obecną, dwuczłonową nazwę. Miasto stale nabierało na znaczeniu i w 1954 roku otrzymało status powiatu grodzkiego. Wzrastająca liczba ludności zamieszkałej w okolicy wymagała funkcjonowania prężnej parafii. Pierwszy kościół parafialny powstał na terenie Skarżyska Kościelnego w latach 1637-1643. Został on konsekrowany w roku 1643, a następnie rozbudowany w 1775 r. Z tej wlaśnie parafii wydzielone zostały w następnych stuleciach wszystkie istniejące parafie na terenie miasta i w jego okolicy, w tym erygowana w 1986 r. parafia Matki Boskiej Ostrobramskiej z Sanktuarium z kopią cudownego obrazu z Wilna.

Wiślica to miejsce o niezwykłej historii. Przyjmuje się, że plemię Wiślan przyjęło chrzest jako pierwsze, kilkadziesiąt lat przed rokiem 966 r. Waga grodu wiślickiego umocniła się w państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Ale największy rozwkit Wiślicy miał miejsce w XII stuelciu, kiedy stała się stolicą niepodleglego państwa, a  na na kulminacji wyspy miejskiej zwanej Regia wzniesione zostały dwa palatia (pałace) i dwie rotundy otoczone fortyfikacjami drewniano-ziemnymi. Poniżej tych umocnień funkcjonował kościół św. Mikołaja, natomiast obok niego powstała perła romańskiej architektury - kolegiata, w której umieszczono grobowiec księcia Kazimierza Sprawiedliwego, ze słynną w całej Europie grobową Płytą Orantów...

Przymuje się powszechnie, że pierwsza osada kielecka znajdowała się w okolicach dzisiejszego kościoła św. Wojciecha. Natomiast na wzgórzu dominującym nad nią około roku 1171 biskup krakowski Gedeon (1130-1185), postawił niewielką kolegiatę murowaną utrzymaną w stylu romańskim. Jan Długosz w swoich „Rocznikach, czyli kronice sławnego Królestwa Polskiego" napisał „...krakowski biskup Gedeon, chcąc cześć Boga prawdziwego w diecezji swojej rozszerzyć, w rozległych podówczas i od l udzi nie zamieszkałych lasach zbudował Kielce, a w nich kościół z ciosawego kamienia wytoczył i ozdoby wystawił (…), przy czem zalecił, aby w tymże kościele kieleckim godziny kapłańskie na cześć Przenajchwalebniejszej Matki naszej Dziewicy Maryi we dnie i w nocy odmawiano". -Od tego czasu trwa nieprzerwalnie kult Najświętszej Marii Panny w mieście nad rzeką Silnicą.

Piotrkowice to wieś położona przy trasie nr 73, wiodącej z Kielc do Chmielnika, Buska-Zdroju i Staszowa. Tutejsza parafia powstała zapewne między rokiem 1359 a 1372, kiedy wzmiankowana została w Aktach Kamery Apostolskiej. Jest to obecnie ruina kościoła znajdująca się na terenie cmentarza parafialnego. W sąsiedztwie nekropolii w XVII wieku z fundacji miejscowego dziedzica powstał klasztor reformatów, konwentu wywodzącego się z franciszkańskiego korzenia. Najpierw jednak stanęła tu drewniana kaplica, przy której msze święte odprawiane były przez franciszkanów z Chęcin.

Pacanów należy do najstarszych miast na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Zgodę na lokację na prawie niemieckim dla miejscowego dziedzica w roku 1265 wydał książę sandomierski Bolesław Wstydliwy. Kościół tutejszy ufundował przed 1110 r. właściciel ówczesnej wsi Pacanów, Siemian. O osiągnięciach  kulturalnych i gospodarczych miasta i jego mieszkańców wiadomo dziś stosunkowo dużo - i tak na przykład w czasach Jana Długosza plebanem tutejszym był Stanisław Wiślicki, wybitny dyplomata i pisarz dworu króla Kazimierza Jagiellończyka. Znacznych mieszkańców i "synów tej ziemi", których dokonania mogą być dumą dawnego miasteczka było znacznie więcej, ale w świadomości współczesnych dominuje postać Koziołka Matołka.

Najsławniejszym obecnie na terenie diecezji sandomierskiej miejscem pątniczym jest Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Sulisławicach, zwanej również Matką Boską Bolesną Misericordia Domini, Matką Boską Sulisławską lub Sulisławicką. Wizerunek umieszczony jest w imponującym neogotycką architekturą kościele wzniesionym w XIX stuleciu. Tuż obok niego stoi niewielki kościółek, którego zachodnia część jest reliktem romańskiej świątyni. W czasie badań prowadzonych w latach międzywojennych odsłonięto pod tynkiem starannie obrobione i ułożone ciosy kamienne. Dało to podstawy do stwierdzenia, że kościół ten budowali doświadczeni muratorzy, którzy pozostawili swoje znaki graficzne na kamieniu.

Sanktuarium w Kałkowie-Godowie należy do najmłodszych tego typu miejsc na terenie województwa świętokrzyskiego. Powstało w latach 80. XX wieku jako wotum dziękczynne za ocalenie Narodu Polskiego od ateizmu. Obecnie na terenie należącym do parafii znajduje się szereg obiektów, w tym kościół, Dom Pielgrzyma, Dom Jana Pawła, Dom Panoramy Świętokrzyskiej i Dom Męki Pańskiej. Tak jak w Licheniu wybudowano Drogę Krzyżową, której stacje stoją przy Drodze Martyrologii Ludu Świętokrzyskiego, prowadzącej do wielkiej, wzniesionej z kamienia  i betonu na 33 metry Góry Męki Pańskiej, Golgoty. W jej szczytu można podziwiać panoramę Pasma Łysogórskiego z widokiem na Święty Krzyż.

Historia Daleszyc nierozerwalnie związana jest z centrum dawnego klucza kieleckiego dóbr ziemskich należących do biskupstwa krakowskiego. Olbrzymi ten teren nadany został przez władcę księstwa sandomierskiego w średniowieczu, a nowy właściciel przystąpił niezwłocznie do organizowania osadnictwa w odwiecznej puszczy. Potwierdzeniem udanych zabiegów w tej mierze jest fundacja kościoła pw. Michała Archanioła. Dokonał jej już w 1221 r., biskup krakowski Iwo Odrowąż, za panowania księcia Leszka Białego. Rozkwit Daleszyc miał miejsce od drugiej połowy XVI wieku - od tego czasu na terenie lokacyjnego miasta pojawiły się nowe instytucje pobożne.

Sanktuarium Matki Bożej Cudownej Przemiany w Rakowie powstało w kościele parafialnym pw. Trójcy Świętej, który zbudowany został na miejscu dawnego zboru protestanckiego. Jego fundatorem jest biskup krakowski Jakub Zadzik, choć było to wówczas miasto należące do osoby prywatnej.

Na terenie miasta Pińczów, w tutejszym klasztorze ojców reformatów znajduje się ołtarz z cudownym obrazem Matki Boskiej Mirowskiej. Ta dość zagadkowa nazwa wizerunku Najświętszej Marii Panny wywodzi się od lokowanego w 1592 r. miasta Mirów, położonego obok dawnego Pińczowa. Ówczesny właściciel Pińczowa w 1587 r. rozpoczął  budowę tego kościoła z tym zamiarem, aby stał się kościołem parafialnym, w randze kolegiaty. Inicjatorem powstania nowego miasta był Zygmunt Myszkowski, margrabia na Mirowie - tytuł ten został mu nadany przez papieża Klemensa VII, a związany jest z zamkiem Mirów w Książu Wielkim, leżącym przy trasie z Krakowa do Kielc.

Przed powstaniem miasta Jędrzejów istniała wieś Brzeźnica z kościołem parafialnym, ufundowanym i utrzymywanym przez przedstawicieli rycerskiego rodu Gryfitów. Około roku 1140 Jan, wówczas biskup wrocławski oraz jego brat Klemens ufundowali około dwóch kilometrów na wschód od niego klasztor cystersów. Kościół klasztorny był zamknięty dla zwykłych śmiertelników, bowiem aż do soboru w Trydencie był klauzulowy, a duszpasterstwo parafialne odbywało się w kościele miejskim pw. Świętej Trójcy. W nim to w wieku XVII muzyk polskiego baroku Maurycy Fryderyk ufundował Kaplicę Najświętszej Marii Panny z cudownym obrazem. Wokół tej fundacji pobożnej zaczął się organizować ruch pątniczy, z czasem znany w całej Polsce. Rozpalony w Jędrzejowie przez Fryderyka przygasł, gdy w 1764 r. w kościele klasztornym utworzone zostało sanktuarium błogosławionego Wincentego Kadłubka.

Dawne miasto Bogoria położone jest na starym trakcie ze Staszowa do Opatowa, na terenie nieco pofałdowanym, na pograniczu Gór Świętokrzyskich i Pogórza Szydłowskiego. Tutejsza rzeka Wiązowica otacza od wschodu łagodnym łukiem wzgórze, na którym wznosi się kościół parafialny pw. Trójcy Świętej. W jego niewielkim wnętrzu znajduje się niezwykłej urody barokowe wyposażenie, w którym najważniejszym elementem jest ołtarz główny z obrazem Matki Bożej Pocieszenia. Właśnie wokół niego skupia się wiara tych, którzy zawierzyli swój los cudownemu Obliczu...

Ostrowiec Świętokrzyski należy do grupy miast lokowanych na prawie magdeburskim w XVI stuleciu. Na terenie miasta funkcjonowała pierwotnie jedna tylko parafia, pw. Michała Archanioła. Z tej pierwotnej parafii z czasem wyodrębniły się inne okręgi parafialne, które objęły swoją działalnością teren miasta i jego najbliższej okolicy. Obecnie w Ostrowcu funkcjonują dwa sanktuaria diecezjalne - Sanktuarium Miłosierdzia Bożego oraz Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Saletyńskiej, co czyni z niego ważny ośrodek religijny.

W roku 1156 Jaksa herbu Gryf powrócił z drugiej wyprawy krzyżowej u boku księcia Henryka Sandomierskiego. Jako wotum dziękczynne za szczęśliwy powrót do kraju ufundował około roku 1163 w Miechowie kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, w którym osadził sprowadzonych z Jerozolimy rycerzy Zakonu Kanoników Stróżów Grobu Chrystusowego. Zakonnicy przywieźli ze sobą kilka worków ziemi z Góry Czaszki (Golgoty), na której ukrzyżowano Jezusa Chrystusa. Na tej "świętej ziemi" zbudowano kopię Grobu Bożego w Jerozolimie. Gdy w 1291 r. upadło Królestwo Jerozolimy, do Miechowa zaczęli przybywać pątnicy z całej Europy.

Leżący w województwie małopolskim, ale podlegający biskupowi kieleckiemu, dawny klasztor w Hebdowie należał do wspólnoty określanej jako zakon norbertański. Zgromadzenie to używało nazwy norbertanie utworzonej od imienia swego założyciela świętego Norberta lub premonstratensi, od pierwszego swego klasztoru założonego w miejscowości Prémontré we Francji. Położony w diecezji kieleckiej hebdowski klasztor (dawniej w Brzesku), był pierwszym na ziemiach polskich, a stanowił opactwo polskiej cyrkarii norbertańskiej. Jemu podlegały domy zakonne powstałe później w: Busku, Imbramowicach, Krzyżanowicach, Nowym Sączu, Płocku, Witowie czy Zwierzyńcu. Dziś zakonu sióstr premostrateńskiego w Hebdowie już nie ma, podobnie jak w Busku i Krzyżanowicach.

W peregrynacjach pobożnych odbywanych po regionie świętokrzyskim nie można opuścić miejsc od niego odleglejszych, a niegdyś silnie z nim powiązanych kulturowo. Smardzowice to wieś położona w województwie małopolskim nad Prądnikiem, pomiędzy dolinami Ojcowa i Korzkwi. Ta miejscowość była niegdyś własnością Kościoła, a pierwsza informacja o niej związana jest z osobami biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża z Końskich, Bodzanty, czy księcia Władysława Łokietka. Tereny te w przeszłości podlegały administracyjnie pod Kielce, dziś tylko tutejsza parafia pw. Matki Bożej Różańcowej leży w diecezji kieleckiej, a pamiątek związanych z Kielecczyzną - jest wiele.